"De Nieuwe Aarde" van Sebastiano Mauri: een roman over zelfvernietiging en de toekomst van de planeet

"Ik heb 15 jaar in New York gewoond, ben opgegroeid in Milaan en kom sinds 1983 elk jaar naar Argentinië , al sinds Alfonsín", zegt beeldend kunstenaar , schrijver en filmmaker Sebastiano Mauri . De Italiaans-Argentijnse schrijver is in Buenos Aires om zijn tweede roman, La nueva tierra, te presenteren, uitgegeven door Adriana Hidalgo. Het vertelt een verhaal van sjamanistische introspectie : een man genaamd Leone arriveert in de Amazone op verzoek van zijn neef Nur om ayahuasca te proberen en een mystieke reis te maken die hem ertoe zal brengen zijn vrouwelijke kant en zijn eigen identiteit te verkennen.

In zijn vorige roman ( Disfruta del problema, van dezelfde uitgever) behandelde hij de kwestie van seksuele identiteit in een coming-of-ageverhaal . Het puin van zijn eigen leven vormt de bouwstenen van zijn literatuur. In dit gesprek met Clarín analyseert hij zijn proza, deelt hij zijn wereld en reflecteert hij op zijn eigen situatie: een beetje hier en een beetje daar; een buitenlander, waar dan ook. Ondertussen benadrukt hij: "Ik heb een hele familie en vrienden; een deel van mijn gewoonten en mijn hart is hier."

– Hoe sluipt dat in jouw literatuur? De hoofdpersoon van Het Nieuwe Land bijvoorbeeld is ook half Argentijns.

–Alles wat belangrijk is in mijn leven en deel uitmaakt van mijn identiteit, wordt materiaal voor mijn literatuur. Het is me overduidelijk dat de lezer dingen leest alsof ze als fictie worden gepresenteerd, ook al is het me niet allemaal overkomen. Sterker nog, het is me niet allemaal overkomen. Ik heb op een geloofwaardige en consequente manier iets verkocht dat ik misschien zelf heb bedacht, maar dat altijd met mij te maken heeft, en ik weet zeker dat dat aspect veel te maken heeft met mijn literatuur, die in feite nog breder is. Hij voelt zich nooit helemaal alleen thuis. Dat gebeurt ook als je meerdere talen spreekt. Ik heb 15 jaar in de Verenigde Staten gewoond; toen ik daar woonde, dacht ik Engels, droomde ik Engels. Toen ik naar Italië ging, vroegen ze me: "Je spreekt heel goed Italiaans, waar heb je dat geleerd?" Ik dompel mezelf graag onder in een nieuwe omgeving waar ik iets weet, maar nog veel moet leren, en dat houdt me in leven omdat ik me altijd op een enigszins onbekende plek bevind. Dus word je zelfs op de werkvloer als een buitenlander gezien. Dan is er nog de seksuele identiteit, een andere plek waar je je duidelijk in het midden voelt, in een grijs gebied dat losstaat van anderen, waar je je er niet helemaal bij voelt, waar je niet voldoet aan de definitie van normaliteit. Vanuit dat perspectief is het een aspect dat veel voorkomt in mijn literatuur.

– Identiteit komt in beide romans voor. Ik dacht erover na in relatie tot het vreemde, dat je net beschreef. Spreekt dit je aan? Voel je je er ongemakkelijk bij?

–Het is een deel van mij, het is iets waar ik blij mee ben, omdat ik denk dat het me ook helpt om dingen in perspectief te plaatsen. Ik ben mijn eigen land, Italië, beter gaan begrijpen sinds ik het verliet. Als je er van buitenaf naar gaat kijken, en andere gebruiken en culturen confronteert, begrijp je je eigen land beter. Je niet helemaal thuis voelen is altijd een beetje ongemakkelijk. Je hebt nooit alle noodzakelijke culturele codes. Nu woon ik weer in Italië, maar om mijn Engels op peil te houden, lees ik bijna alleen in het Engels. Ik kijk veel films en series in het Engels. Misschien komt het door mijn seksualiteit, omdat ik al op jonge leeftijd wist dat ik homo was en niet zoals andere mensen, en dat ik me soms anders voelde, je haatte het, je wilde veranderen totdat je besefte dat goed en kwaad je maakten tot wie je bent, en als je jezelf niet volledig wilt verlaten, moet je ook van dat deel houden. Nu ben ik eraan gewend om me nooit helemaal thuis te voelen.

– Je hebt in verschillende disciplines gewerkt – film, beeldende kunst, literatuur, onderwijs – hoe ziet jouw creatieve proces eruit? Heb je een methode?

–Er is er niet maar één. Ten eerste omdat er meerdere disciplines zijn, en elke discipline kan andere behoeften vereisen, en het hangt ook af van de periode. Bijvoorbeeld, in de kunst was er een tijd dat ik nadacht over wat mijn nieuwe serie zou worden, en die veranderde voortdurend. Ik probeer mezelf zoveel mogelijk bloot te stellen aan het leven, ja te zeggen tegen programma's, niet zo roekeloos te zijn, altijd thuis opgesloten te blijven, uit te gaan, mensen te ontmoeten, naar muziek te luisteren, veel te lezen, veel films te kijken, mezelf bloot te stellen aan verhalen, tentoonstellingen en musea te bezoeken, en ook dingen die ik al heb gezien opnieuw te bekijken. Ik probeer mezelf bloot te stellen aan de kunst van anderen en probeer ten volle te leven. Later, als het goed gaat en je iets betekenisvols begint te doen, slaat soms een obsessie toe, wat ook een mooi moment is dat veel waard is. Obsessie kan een roman zijn. Deze laatste schreef ik in quarantaine. Ik was heel alleen op het platteland in Entre Ríos, zonder televisie, bijna zonder wifi, en het was mijn redding. Maar dat was ook een periode. Dus voor mij is er niet echt sprake van routine. Soms schrijf je uit plichtsbesef, en andere keren moet je jezelf constant een klap geven om niet afgeleid te worden.

– Terugkerend naar je twee romans: in de eerste, Enjoy the Problem, komt seksualiteit in relatie tot identiteit aan bod. Ook hier, maar er zijn andere lagen; er is de vraag naar de natuur, een spirituele, sjamanistische zoektocht. Hoe is deze zoektocht in je tweede roman tot uiting gekomen?

– Ze kunnen worden gelezen als twee fasen van dezelfde reis. In het curanderisme wordt gezegd dat elke genezer eerst zichzelf moet helen. Het eerste is een klassiek coming-of-ageverhaal waarin de hoofdpersoon van een langdurige vriendin naar het accepteren van zijn aantrekkingskracht tot mannen en het hebben van zijn eerste vriendje ging. Er is een hele reis gaande van het accepteren van zijn eigen homoseksualiteit, naar het aan iedereen vertellen ervan. In dit andere verhaal heeft het personage al een mannelijke partner; het feit dat hij homoseksueel is, wordt als vanzelfsprekend beschouwd; het wordt niet gepresenteerd als een conflictpunt. Wat wordt weergegeven, is de genezing van wat we zijn wond met het vrouwelijke zouden kunnen noemen, wat vaker voorkomt dan we denken, in de zin dat alle mannen van jongs af aan leren dat alles wat met het vrouwelijke geassocieerd wordt verkeerd is. Mijn personage confronteert zijn eigen geïnternaliseerde toxische mannelijkheid, omdat hij, als homoseksuele man van middelbare leeftijd die in theorie al volledig is opgelost, beseft dat hij nog steeds veel toxische mannelijkheid met zich meedraagt. Door middel van ayahuasca-ceremonies probeert hij zijn wond met het vrouwelijke te helen. Aan het einde van de reis begrijpen we ook – net zoals de genezer werkt, die eerst zichzelf moet helen om een positieve invloed op anderen te kunnen hebben – dat dit dezelfde wond is die de maatschappij moet helen: de wond met het vrouwelijke. We zullen niet stoppen met het mishandelen van de natuur totdat we stoppen met het mishandelen van het vrouwelijke.

– Hoe raakte je geïnteresseerd in ayahuasca? Je vermeldt het in de auteursnotitie aan het einde.

–Zoals ik het daar beschrijf, heel toevallig, op aandringen van een neef van me, Leonor Caraballo, die een film over ayahuasca aan het opnemen was in Iquitos, in Noord-Peru. Ik wist niet eens wat de ceremonie inhield; het was erg geïmproviseerd; ik had de nodige voorbereidingen niet getroffen. Toen gingen de deuren voor me open naar een wereld die ik me niet had voorgesteld, die ik beetje bij beetje ontdekte, op het platteland, waar ik ceremonies uitvoerde. Dat gaf me wat ik in het boek beschrijf. Daarom kan ik me gemakkelijk identificeren met dit personage, omdat ze niet alles weet, maar het samen met de lezer ontdekt.

– Dit heeft betrekking op autobiografische literatuur. Wat vind je daarvan?

–Er zijn eigenlijk heel veel verzinsels. Het personage van de neef is het resultaat van de samenwerking tussen drie neven. Mijn eigen alter ego is geïnspireerd door mij en een ander persoon. Dat geldt voor bijna elk personage. Er zijn veel dingen die niet echt verzonnen zijn. Wat mij interesseert, is het vermogen om de dingen die belangrijk voor me waren in mijn leven te kunnen uiten. Als je het hebt meegemaakt, ga je niet liegen; je gaat iets beschrijven dat je heel goed kent. Voor mij is dat een geweldige gave die we hebben: macht. Als we een verhaal te vertellen hebben, betekent dat dat je over de nodige details beschikt om het te vertellen, en literatuur is als de duivel die in de details schuilt. Maar het leven presenteert het verhaal niet zoals jij het wilt vertellen. Het verhaal past zich aan de werkelijkheid aan of distantieert zich ervan, maar het is goed dat de lezer het niet merkt. Uiteindelijk neemt de lezer bijna alles voor waar aan, maar ik zweer dat niet alles waar is. Autofictie totdat het werkt, anders komt de verzinsel om de hoek kijken.

– Een ander kenmerk van uw literatuur is humor en ironie. Wat vindt u daarvan?

– Ja. Het heeft te maken met een Pirandelliaanse denkwijze. Hoe tragischer wat je te vertellen hebt, hoe komischer het moet zijn. Oscar Wilde zei: als je de waarheid over anderen moet vertellen, kun je ze maar beter aan het lachen maken. Stand-upcomedians weten dit heel goed. Het is een manier om over serieuzere of zwaardere dingen te praten zonder die ernst of zwaarte per se over te brengen. Ook omdat schrijven therapeutisch kan zijn. Vaak waren de verhalen die mensen aan het lachen maken ooit tragisch. Ethel Barrymore zei: "We worden volwassen op de dag dat we leren om onszelf te lachen."

–Je roman gaat ook in op bepaalde verhalen over de natuur en haar ondergang. Dystopische ficties zijn tegenwoordig wijdverspreid. Wat is jouw analyse hiervan?

– Er is bijvoorbeeld een Amazone-visie die je met een happy end vertelt dat we ons nu in een cyclus bevinden waarin er een totale onbalans is tussen de adelaar en de condor, tussen materialiteit en spiritualiteit, tussen het mannelijke en het vrouwelijke, en dat dit tot een climax moet komen. Dat systeem is zelfvernietigend. Dit zou kunnen leiden tot het uitsterven van de mens en het meeste leven op aarde. Het is echter niet allemaal slecht nieuws, want het is in het verleden al vijf keer gebeurd. Net zoals levens in het verleden terugkeerden, zullen levens over een paar duizend jaar terugkeren. Wij zullen ook terugkeren, niet per se met dit lichaam, misschien als wezens met een ander aspect, maar inmiddels zullen we onze les hebben geleerd. We zullen leven met respect tussen materialiteit en spiritualiteit, we zullen leven met respect voor het mannelijke en het vrouwelijke, en de wereld zal gelukkig en ecologisch verantwoord zijn. Dus, een happy end… dat de reikwijdte van alles wat we kennen overspant.

– Wat betreft de balans tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid, is er de laatste tijd een toenemend discours ontstaan waarin aspecten zoals genderongelijkheid ter discussie worden gesteld. Wat is jouw analyse hiervan?

Helaas gebeurt dit niet alleen hier of in Italië; het gebeurt ook in de Verenigde Staten, India, de Filipijnen en Australië. In Duitsland is de op één na grootste partij extreemrechts, en in Frankrijk won Le Pen bijna. Wetenschappers beweren al langer dat er achter de klimaatcrisis een sociale crisis schuilgaat. Mensen zijn levende wezens, net als iedereen. We zien economieën getroffen worden door klimaattragedies, immigratie en landherverdeling. Dit zijn noodzakelijke elementen voor de terugkeer van het fascisme. Greta Thunberg begreep heel goed dat klimaatrechtvaardigheid en sociale rechtvaardigheid één en hetzelfde zijn.

Het nieuwe land , van Sebastiano Mauri (Adriana Hidalgo).